اطلس آداب زندگی
راهکار ثروتمند شدن
آدابى كه موجب وسعت رزق و افزایش روزی مىشوند
دین اسلام آیین زندگی در این مزرعه آخرت است که برنامهای جامع و کامل دارد تا هم این جهان به کام آدمی باشد و هم آن جهان.
آن جهان که بماند، اما این دنیا به مقتضای ساختار آن، دار تزاحم و شرور و ابتلائات است. در دست داشت نقشهای برای رسید به گنج نیک بختی، در این مسیر بسیار ضروری است.
شاهراه های شریعت که اساس سعادت در گروه آن است، مانند اصول و فروع دین، در جای خود تبین شده است. اما اینجا قصد ما این است که جاده را چنان برای شما روشن کنیم که هیچ خاری به پای مبارکتان نرفته و لذت زندگی در هر دو سرا برایتان تام و تمام گردد.
نقشهای که برایتان ترسیم خواهیم کرد، بیان مستحباتی برای شئون گونه بگونهی زندگی است تا همهی کارهایتان با حساب باشد. من مطمئنم کامل بودن دین اسلام را در همین "اطلس آداب" خواهید دید که از هیچ چیزی فروگذار نگشته است. ناگفته نماند که هیچکدام از آنچه در این سلسه بیان میشود واجب یا حرام نیست. بنابر این میتوانید به آن گوش نکنید اما اگر رعایت کنید، آن شمایید که بهرهمند خواهید شد.
اما برای امروز و سومین قسمت، موضوع شیرین وسعت رزق را انتخاب کردهام. ولی لازم است که بدانید روزی تنها مال نیست بلکه هرچه به زندگی شما مربوط میشود روزی شما است. از همین نفسی که میکشید و همین چشم و گوش و زن و فرزند و علم و ثروت و همه و همه. پس حواستان جمع باشد هرکدام از این دستورات را بجا میآورید. نظرتان را بلند بگیرید و از خداوند وسعت تمام زندگیتان را بخواهید.
1. پرداخت خمس
2. شستن دست پیش از غذا
3. شستن ظرف خوراك و غذا
4. خوش خلقى انسان مؤمن،در خوش برخوردی با دیگر انسانها هم پیشتاز است. امامصادق(ع) میفرمایند:
در معاشرت با مردم تا میتوانی همیشه بهتر از طرف مقابل خود عملكن.[1][2]
فرد خوشخلق، با مردم انس میگیرد و مردم با وی انس میگیرند. و نسبت به مردم سختگیری نكرده و با آنها به آرامی و نرمش برخورد میكند.
پیامبر اكرم(ص) میفرمایند:
با فضیلت ترین شما كسانی هستند كه اخلاقشان نیكوتر و همنشیننواز باشند، آنها با مردم انس میگیرند و مردم نیز با آنها مأنوس هستند و بر فرششان مینشینند.[2][3]
تاثیر نماز بر شادابی جسم و روح
پیامبر اكرم (ص) می فرماید:
" مؤمن ، شوخ و لبخند بر دهان است و منافق بد خلق و گره بر ابرو."
امروزه ضرب المثل ایرانی "خنده بر هر درد بی درمان دواست " مصداق كاملاً علمی پیدا كرده است.
دانش پزشكی در قرن حاضر به وضوح می داند، اشخاصی كه اصطلاحاً یك لب و هزار خنده گفته می شوند، نسبت به آنان كه به اصطلاح با خودشان نیز قهرند و نسبت به زندگی بد بین و عبوس هستند، بسیار كمتر دچار بیماری های جسمی و روانی می شوند.
به این ترتیب هر عاملی كه شادابی را به انسان هدیه كند، در واقع به سلامتی جسم و روان او كمك كرده است. اما نكته بسیار مهمی كه دانش طب به بشر آموخته است، این مطلب است كه شادابی و افسردگی انسان پیش از آنكه تحت كنترل و اراده او باشد، زیر فرمان تغییرات مواد شیمیایی در سلسله اعصاب مركزی انسان است.
از جمله این مواد شیمیایی " دوپامین " را می توان نام برد که افزایش آن در بدن سبب می شود، انسان بدون اراده دچار ناراحتی گردد و كاهش این ماده نیز سبب شادی غیر ارادی انسان خواهد شد.
به عنوان مثال، عصبانیت و ناراحتی غیر ارادی و بدون علت صبحگاهی، كه حالت شدید آن به عنوان ملانكولی یا همان مالیخولیا ( افسردگی درون زاد صبحگاهی) شناخته می شود، در اثر تغییرات و كم و زیاد شدن همین مواد شیمیایی به وقوع می پیوندد.
از دیگر مواد شیمیایی داخل بدن كه به طور غیر ارادی سبب شادی انسان می شود و به او شعف و نشئه بی نظیر می بخشد ، ماده ای به نام “ كورتیزول " است كه میزان آن در داخل بدن انسان در ساعات سحرگاهی به شدت افزایش می یابد و در صورت بیدار بودن انسان در این ساعات، لذت و شعف سرمست كننده ای به او دست می دهد كه بی شك بر زندگی او در تمام طول روز تأثیر گذار است.
افزایش كورتیزول در ساعات اول صبح و ارتباط آن با سرخوشی صبحگاهی كه امروزه از مسلمات پزشكی است، در واقع توجیه قابل توجهی است بر همه مضامینی كه در فرهنگ و ادب و عرفان پیرامون "اسرار سحر" معرفی می شوند.
در اشعار خواجه شیرین سخن شیراز، حضرت حافظ، موارد بسیاری را می توان یافت که نشان می دهد به سرخوشی و شادابی سحرگاهی و تأثیر آن در زندگی انسان توجه شده است.
هر گنج سعادت كه خدا داد به حافظ
از یمن دعای شب و ورد سحری بود
ضرب المثل ایرانی مشهور كه منسوب به بزرگمهر می باشد، یعنی: "سحر خیز باش تا كامروا باشی" نیز اشاراتی نغز به تأثیر بیداری صبحگاهی بر زندگی شادكامانه و سعادت آمیز دارد.
به این ترتیب واضح است، امر واجب نماز صبح با ارزانی داشتن بیداری صبحگاهی به انسان، تقدیم كننده شادابی به جسم و روان او می باشد و یك نتیجه مهم این شادابی، سلامت جسم و روان خواهد بود .
صبح خیزی و سلامت طلبی چون حافظ
هرچه كردم همه از دولت قرآن كردم
5. خوشرفتارى با همسایه
6. نیکی زیاد به پدر و مادر
نيکي به پدر و مادر هم رديف يکتا پرستي
«اُف هم مگو»!
نیكى به پدر و مادر، وظیفه اى اخلاقى است. انسان فطرتاً شاكر و سپاسگزار كسى است كه به او نیكى كرده است.
سپاسگزارى از پدر و مادر، نشانه و گواه سلامت فطرت است و كسى كه به پدر و مادر خود نیكى مى كند، از فطرت خود پاسدارى كرده است. اهمیت سپاسگزارى از پدر و مادر چنان است كه خداوند پس از امر به شكرگزارى از خود، شكر پدر و مادر را آورده است: و انسان را درباره پدر و مادرش سفارش كردیم. مادرش به هنگام باردارى او را با ناتوانى حمل كرد و دوران شیرخوارگى او در دو سال سفارش كردیم كه شكرگزار خدا و پدر و مادرت باش كه بازگشت همه به سوى خداست. و همان طور كه كسى نمى تواند شكر پروردگار را به جاى آورد، شكرگزارى از پدر و مادر نیز بسیار دشوار و در حد محال است. از پیامبر اكرم (ص) روایت شده است: هرگز فرزندى پاداش پدرش را ادا نمى كند، مگر آن كه پدر مملوك باشد و فرزند او را بخرد و آزاد سازد. و نیز از ایشان روایت شده است: نیكى به پدر و مادر برتر از نماز و روزه و حج و عمره و جهاد در راه خداست. نیكى به پدر و مادر چنان اهمیتى دارد كه حتى پدر و مادرى كه از نظر عقیده دچار انحراف هستند و یا به فرزند خود ظلم كردهاند باید مورد احترام واقع شوند و فرزند به آنان نیكى كند. مادر حق ویژهاى دارد و نیكى به او مقدم است. امام صادق (ع) فرمودند: شخصى نزد پیامبر اكرم (ص) آمد و پرسید اى پیامبر! به چه كسى نیكى كنم؟ فرمودند: مادرت. پرسید: سپس به چه كسى؟ فرمودند: به مادرت. باز پرسید: سپس به چه كسى؟ فرمودند: به مادرت، دوباره پرسید: سپس به چه كسى؟ فرمودند: به پدرت. وجوب پرهیز از آزار پدر و مادر، خداوند در قرآن كریم نیكى به پدر و مادر را وظیفه اى واجب معرفى فرموده است؛ وظیفه اى كه پس از توحید در پرستش ذكر شده است: پروردگار تو مقرر كرد كه جز او را مپرستید و به پدر و مادر خود احسان كنید؛ اگر یكى از آن دو یا هر دو در كنار تو به سالخوردگى رسیدند به آنها حتى "اُف" مگو و به آنان پرخاش مكن و با آنها سخنى شایسته بگوى. مطابق این آیه به پدر و مادر امرى واجب و كوچکترین بى احترامى به آنان ممنوع است. این وجوب و ممنوعیت چنان كه گفتیم پس از بیان وجوب یگانه پرستى ذكر شده است و این گواه اهمیت حقوق والدین است.
اهانت و بى احترامى نسبت به والدین به هیچ روى پذیرفته نیست؛ حتى كوچکترین رفتار یا گفتارى كه موجب آزار آنان باشد برطبق این آیه ممنوع است.
امام رضا (ع) فرمودند: اگر لفظى كوتاه تر و سبك تر از اُف وجود داشت خداوند آن را در آیه ذكر مى فرمود. و در روایت دیگرى آمده است كه مقصود از اُف كمترین آزار است و اگر كلمه اى وجود داشت كه بر آزارى كوچکتر دلالت مى كرد، خداوند از آن نهى مى فرمود روایات بسیارى در نهى از آزار پدر و مادر آمده است.
امام باقر (ع) از پیامبر اكرم (ص) نقل فرمودهاند: از آزار پدر و مادر بپرهیزید، زیرا بوى بهشت از هزار سال فاصله بوییده مى شود، ولى آزار دهنده پدر و مادر آن را نمى یابد. آزار والدین حتى اگر آنان ظالم باشند جایز نیست. امام صادق (ع) فرمود: كسى كه به پدر و مادرش به حالت دشمنى و تنفر نگاه كند خداوند نمازش را نمى پذیرد. فروتنى در برابر والدین فروتنى در برابر پدر و مادر از سر مهربانى، سفارش خدا و مصداقى از نیكى به پدر و مادر است و نشانه اى از روح شكرگزارى به شمار مى رود: دو بال فروتنى خویش را از سر مهربانى در برابر آنان فرود آر، و بگو: پروردگارا! آن دو را رحمت كن چنان كه مرا در خردى پروردند. از این بخش از آیه كه فرمود: دریافت كه طلب رحمت و بخشایش براى والدین نیز ریشه در احساس شكرگزارى انسان دارد. امام صادق (ع) فرمودند: چشمانت را جز به مهربانى و نرمى به آنان مدوز و صدایت را از صداى آنان بلندتر مكن و دستت را بالاتر از دست آنان مبر و بر آنان پیشى مگیر.
منبع : سروش
7. خوش نیت بودن در کارها
8. جارو كردن خانه (یا به عبارتی تمیز نگه داشتن آن)
9. شستن سر با خطمى (گُل ختمی را از عطاری بخرید)
10. شانه كردن مو
11. جارو كردن درب خانه (یادتان هست قدیمها، اول صبح دم در را آب و جارو میکردند!)
12. گذاشتن سركه در خانه
13. احترام به افراد ناتوان
14. میانه روى هزینهها و خرجها
15. خلال كردن دندان
16. انگشتر عقیق در دست كردن
17. انگشتر یاقوت در دست كردن
18. انگشتر فیروزه در دست كردن
19. استغفار كردن (البته نه اینکه فقط زبانی باشد، آن هم لقلقه زبان!)
20. خواندن آیة الكرسى
21. خواندن سوره یس
22. خواندن زیارت عاشورا
23. قرائت سوره واقعه در هر شب
24. توكل بر خدا (این هم منظوز گفتن توکلت علی الله نیست بلکه اعتقاد به آن است)
25. خوردن كاسنى (باز هم بروید عطاری)
26. صبح زود به دنبال كسب رفتن (منظور این است هرکاره هستی صبح زود برای آن اقدام کن)
27. مداومت در وضو و طهارت
28. عفت كلام (یعنی پرهیز از حرفهای بد و رعایت ادب در گفتار)
29. میهمانى دادن
30. وضو گرفتن قبل از غذا.
31. كم حرفى.
32. دعاى در حق دیگران بر سر سفره .
33. اقامه نماز با حالت خشوع.
34. خط زیبا.
35. دعا بر پدر و مادر (فرقی نمیکند در قید حیات باشند یا به رحمت خدا رفته باشند).
36. حضور در مسجد، قبل از اذان برای نماز.
37. حرف نزدن در توالت.
38. حرف حق زدن.
39. گرفتن ناخن و اصلاح ریش در هر جمعه.
40. خواندن نماز شب.
41. جواب دادن اذان گو (منظور از اجابت موذن میتواند دو معنا داشته باشد: 1- تکرار اذان با که به این کار سفارش مستقل هم شده است. 2- خواندن نماز اول وقت. چرا که موذن مردم را به نماز دعوت میکند). 42. گفتن سى بار "سبحان اللّه و بحمده" و "سبحان اللّه العظیم و بحمده" در هر روز .
43. گفتن صد مرتبه لا اله الا اللّه الملك الحق المبین در هر روز. 44. سلام كردن و قل هو اللّه خواندن ، بعد از وارد شدن به خانه (سلام کردن حتی اگر کسی نباشد).
45. گفتن لاحول و لا قوة الا بالله.
46. انجام مستحبات نماز صبح و نماز وتر در نماز شب.
47. خواندن سوره تبارك الذى هر روز صبح. 48. جمع بین دو نماز مغرب و عشاء و ظهر و عصر (یعنی نماز عصر را پشت بند ظهر خواندن، و نگذاشتن آن به عصر و ...).
49. دعا كردن برادر مؤمن، مؤمنى را در خلوت (تا میتوانید دوستان و آشنایانتان را دعا کنید).
50. خواندن سوره صافات در روزهاى جمعه.
51. خواندن تعقیبات بعد از نماز صبح و عصر (منظور از تعقیبات اعمال مستحبی و دعا و قرآن است).
52. خوردن ریزههاى طعام از كنار سفره.
53. روشن كردن چراغ ، قبل از غروب.
54. مداومت بر قرائت سوره قدر.
55.صدقه دادن
از دیگر سنت های رسول خدا(ص) كه در این روایت به آن اشاره شده صدقه دادن است. كمتر مستحبی است كه به پایه صدقه دادن برسد و روایات بر استحباب این عمل دلالت دارند؛ حتی بر كسانی كه خارج از مذهبند و حتی نسبت به حیوانات.
ابن سنان می گوید: "امام صادق(ع) فرمود: برای شیطان هیچ چیز از صدقه دادن مؤمن گران تر نیست. وصدقه قبل از آن كه به دست بنده برسد، در دست پروردگار متعال قرار می گیرد."
همچنین آن حضرت فرمود: "خدای متعال چیزی را خلق نكرد مگر آن كه برای آن نگاهبانی است كه آن را نگه می دارد، مگر صدقه كه خدای متعال خودش آن را نگه می دارد و پدرم وقتی صدقه می داد، آن را در دست سائل قرار می داد، پس آن را از وی می گرفت و می بوسید و می بویید، سپس آن را به سائل بر می گرداند".همچنین امام صادق(ع) به نقل از رسول خدا(ص) فرمود: "زمین قیامت، آتش است مگر سایه مؤمن و جوار او كه صدقه وی او را سایه انداخته و حفظ كرده است".
تاریخ درج مطلب: 15/6/1397